6.6. Sofrada Görgü ve Nezaket Kuralları

Yemek Masasında Görgü Kuralları

• Yemek masasına oturmak için önce sandalye hafifçe geriye doğru çekilmeli, oturma esnasında öne doğru çekip masaya yaklaşılmalıdır. Bu işlemi yaparken rahatsız edici bir ses çıkarmamaya özen gösterilmelidir.
• Yemek masasından kalkıncaya dek kollar ve dirsekler masa üstüne konulmamalıdır. Yalnız bilekler masaya temas etmeli veya bir el masanın üstünde tutulmalıdır. Ayaklar başkasını rahatsız edecek şekilde ileriye uzatılmamalı, bacak bacak üstüne atılmamalı. Sandalyede dik pozisyonda oturulmalıdır.
• Resmî yemeklerde ve konutlarda verilen davetlerde kâğıt peçete yerine kumaş peçete servis edilmelidir. Kumaş peçete, misafire verilen önemin bir gösterir. Ev sahibi, onur konuğu; poliste en üst rütbeden olan kişi peçetesini almadan masadan peçete almak, nezaketsizlik kabul edilir. Peçete alındığında ikiye katlanarak dizlerin üzerine serilmelidir.
• Meşrubat içildikten veya yağlı bir yemek yenildikten sonra dudaklar peçete ile hafifçe silinmelidir. Gerektiğinde yemek esnasında da peçete kullanılabilir. Masadaki peçeteyi mendil gibi kullanıp gözlük camını, çatal, kaşık ve bıçağı temizlemek doğru bir davranış değildir. (Kaşık, çatal veya bıçak kirliyse sebebi söylenmeden, kibarca garsondan yenisi istenmelidir.)
• Yemek sırasında kullanılan peçetenin üzerine yiyecek bir şey dökülmesi veya içecek bir şey damlaması durumunda garson/hizmetçiden yenisi istenmelidir. Aynı şekilde peçetenin yere düşmesi durumunda da garson/hizmetçi çağrılarak peçetenin yenisi istenebilir.
• Yemek sırasında masadan ayrılmayı gerektirecek bir durum olduğunda peçete, oturulan sandalyeye bırakılmalıdır. Ev sahibi, onur konuğu ya da polis teşkilatındaki en yüksek rütbeli kişi peçeteyi masanın üzerine koymadan konuklar ve ast rütbeli kişiler peçeteyi masaya koymamalıdır. Zira peçetenin masaya konulması yemeğin bittiğine işaret etmektedir. Kullanılan kumaş peçete ise katlanmadan tabağın sağ tarafına konulmalıdır.
• Yemekte kullanılan kâğıt peçete, buruşturulup topaç hâline getirilmemeli; bir kez katlanıp tabağın sağ tarafına konmalıdır. Tabağın içine bırakmak ya da yere atmak uygun bir davranış değildir.
• Servis başlamadan masadan ekmek koparılıp yenmemeli ve masada bulunan çatal, kaşık ve bıçakla oynanmamalıdır.
• Alkollü bir davette servis yapılırken içki istenmiyorsa el hafif şekilde kaldırılıp teşekkür edilmelidir. Kadehin üstünün elle kapatılması ya da kadehin ters çevrilmesi protokole uygun davranışlar değildir.
• Resmî düzeyde verilen içkili bir davette, şerefe kadeh kaldırmak gerektiğinde alkol kullanmayanlar içtikleri meşrubat bardağını kaldırıp bir yudum içmelidir. Bunun aksi yadırganan bir davranıştır.
• İkram edilen bir yemekten yenilebilecek miktarda alınmalıdır. Alınan yemek mümkünse bitirilmelidir. Tabakta yemek bırakmak kabalıktır. Tabakta yarım kalan yemek başka bir kişiye teklif edilmemelidir.
• Başkasının tabağından yemek yenmemelidir. Kişiye istemediği ve sevmediği bir yiyecek sunulduğunda onu reddetmemeli, nezaketen bir-iki lokma alıp tabağında bırakmalıdır.
• Davet sahibi tarafından ana yemek veya ara sıcaklar için ikinci servis teklifinde bulunulduğunda sunulacak bu yiyecekleri almak görgüsüzlük olarak kabul edilmez. Bilakis ikinci kez servis edilen bu yiyecekleri almak, davet sahibine bir iltifattır. Ancak çorbada durum farklıdır. Çok beğenilmiş olsa dahi çorba ikinci kez istenmemeli ve konuğa sunulmamalıdır.
• Yemekten iştah kapatıcı veya mide bulandırıcı şeyler çıktığında yan tarafta oturan kişiye hissettirilmeden o şeyin üstü yemekle örtülmeli, sorun büyütülmemelidir.
• Yemek ne çok çabuk ne de çok yavaş yenmeli; bu konuda topluluğa, ev sahibine, onur konuğuna veya üste uyulmalıdır.
• İkram edilen yemeğin nasıl yenildiği bilinmiyorsa garsondan veya yan tarafta oturan kişiden sorulmalı ya da sofrada bilenler taklit edilmelidir.
• Sıcak yemek ağza alındıktan sonra soğutulmaya çalışılmamalıdır. Ağza normal büyüklükte lokma alınmalı, lokma çiğnenirken ağız kapalı olmalı, yavaş yavaş çiğnenmeli ve ağız şapırdatılmamalıdır. Ağızda yemek varken konuşulmamalı su içilmemelidir. Bir şey içerken daima yavaş içilmeli, bir defada bardak boşaltılmamalıdır.
• Yemek esnasında yere çatal, kaşık, bıçak gibi bir şey düşürüldüğünde eğilip alınmamalı, garsondan yenisi istenmelidir. Garson veya hizmetçilere her servisten sonra hafif sesle teşekkür edilmeli; garson servis yaparken ya da boşları toplarken kendisine yardımcı olunmamalı, kendisine bardak ya da tabak uzatılmamalıdır.
• Masadan herhangi bir şekilde kalkmak gerektiğinde yanınızdakilerin duyacağı ses tonuyla “izninizle” diyerek kalkılmalı, sandalye hafifçe içeriye doğru itilmelidir.
• Yemek öncesinde veya esnasında yanınızdaki konuklarla sohbet edilmeli; ancak dinî, politik, hastalık, savaş ve ölüm gibi konulardan söz edilmemeli; genel konular üzerinde konuşulmalı ve hoş sohbet edilmelidir.
• Yemekte geğirme, sesli sümkürme, esneme, yalanma gibi hareketler yapılmamalı; öksürme ve aksırma durumunda ağız ve burun peçete veya mendille kapatılmalı; uzun sürmesi halinde ortam terk edilmeli, dönüldüğünde özür dilenmelidir.
• Masada yüksek sesle ve/veya el-kol sallanarak konuşulmamalı, kahkaha atılmamalıdır.
• Dudaklar hiçbir zaman yağlı bırakılmayıp peçete ile kurutulmalı, ekmek veya el ile temizlenmemelidir.
• Hanımlar su ve diğer içeceklerde bardak üzerinde ruj izi bırakmamaya özen göstermelidirler.
• Yan taraftaki kişinin arkasından eğilip diğer davetlilerle konuşulmamalı; eğer konuşulacaksa yanınızdaki kişiyi rahatsız etmeden önden hafif eğilip konuşulmalıdır.
• Yan tarafta oturan kişi ile fısıltılı kulaktan kulağa gizli konuşmalar yapılmamalıdır.
• Yemekte cep telefonu kapalı tutulmalı; görev ve benzeri nedenlerle bu mümkün olmadığı takdirde, telefon titreşime alınmalı, ağız elle perdelenerek düşük bir ses tonuyla kısa konuşma yapılmalı veya konuşmak için dışarıya çıkılmalıdır. Telefonu açarken yanınızdakilerden özür dilenmeli; görüşme biraz uzun sürdüyse tekrar özür dilenmelidir.
• Yemek masasında ilaç almaktan; okumak, yazmak ve not almaktan kaçınmalıdır.
• Masada kürdan varsa yemek sonunda alınmalı ve lavaboda kullanılmalıdır. Lavaboda kullanırken de el, kürdan tutulan ele perde yapılmalıdır.
• Yiyecekler kesinlikle koklanmamalıdır.
• Yemek masasında iken saçlar taranmamalı, hanımlar makyaj yapmamalıdır.
• Ekmek yemeğin suyuna bandırılmamalı, yemek sonunda tabak ekmekle sıyrılmamalıdır.
• Kapalı alanda sigara, puro veya pipo içilmemeli; açık alanda ise yemek masasında kül tablası yoksa içilmemeli; yemek tabağı, çay, kahve fincanı kül tablası olarak kullanılmamalıdır. Masada kül tablası varsa onur konuğundan ya da en üst rütbeliden sonra içilmelidir.
• Çay ve kahveye şeker atıp karıştırırken uzun süre karıştırılmamalı, karıştırırken ses çıkartılmamalıdır. Çay ve neskafe gibi içeceklerde kaşıkla şeker karıştırıldıktan sonra kaşık, bardak veya fincandan çıkarılmalı; tabağın sağına, bardağa paralel biçimde konmalı, çay/kahve ondan sonra içilmelidir.
• Elleri temizlemek için yemek sonrası masalara getirilen kolonyalı mendiller işaretli yerinden açılmalı, önce sağ el parmakları ıslak mendilin bir yüzüyle, sonra sol el parmakları mendilin diğer yüzüyle tek tek temizlenmelidir. Islak mendille temizlendikten sonra kirlenen mendil, iki kat yapılarak servis tabağının sağına bırakılmalı buruşturulup tabağın içine atılmamalıdır.