● 3.11 Sözlük Etkinliği

Sözlük etkinliği basit bir etkinlik gibi algılanmakta etkisi ve gücü yeterince değerlendirilememektedir. İlk bakışta bir sayfada bir dizi kavram ve onların açıklaması şeklinde görünse de aslında sözlük etkinliği, öğrenenlerin giriş yapmasına izin verdikten sonra statik ve durağan bir yapıdan iş birlikli ve etkileşimli bir yapıya dönüşen ve öğrenme kazanım ve hedeflerini üst düzey becerilere taşıyan bir etkinlik hâline dönüşür. (S. S. Nash, 2022)

Bir konuda uzmanlaşmanın ilk adımı konu ile ilgili kavramlara hâkim olmayı gerektirir. Her ne kadar günlük konuşmada çoğu kavram ve kelimeyi biliyor olsak da bu kavramların farklı disiplinlerde farklı anlamları olacaktır. Kursa ekleyeceğiniz bir sözlük etkinliği ile öğrenenlerin bilmedikleri veya yabancısı oldukları kelime ve kavramları kolayca anlamalarına yardımcı olacaktır. (Cole & Foster, 2008)

Öğrenenlerin kavramları tanımaları ve bilmeleri, kavram ve tanımları anlamaları ve belirli kavramları tanımlayabilmeleri için sözlük etkinliği kullanabileceğiniz en ideal araçlardan biridir. Kursta öğrenenlerden kazandırmak istediğiniz temel terimleri grup hâlinde oluşturmalarını,  onlardan gelişmiş bir kavram sözlüğü hazırlamalarını isteyebilirsiniz. Öğrenenlerin katılımına göre gerekli puanlamayı yapabilir ve geri bildirimde bulunarak öğrenenlerin unutamayacakları güzel bir deneyim kazanmalarını sağlayabilirsiniz.

Sözlüğe eklediğiniz kelimeler, otomatik bağlantı oluşturma sayesinde kurs ayarlarınıza bağlı olarak tüm kursta veya yöneticinizin ayarlaması durumunda tüm sitede bağlantılı kelime olarak görüntülenir. Ayrıca öğrenenlerin bağlantıya tıklamaları ile de sözlüğe ulaşma imkânları olur.

Otomatik Bağlantı Özelliği: Metin filtresi etkinleştirildiğinde sözlüğe girdiğiniz tüm etkinlikler site genelinde görüntülenir. Bu ayar, site yöneticisi tarafından yapılabilmektedir.

Bu durumda sözlüğe girişi yapılan kelime, altı çizili olarak görüntülenir ve bağlantıya tıklandığında sözlükteki ilgili kayıt bir açılır pencere içerisinde görüntülenir.

Bir sınıf dizini, geçmiş sınav sorularından oluşan bir koleksiyon, ünlü alıntılar ve hatta açıklamalı bir resim koleksiyonu oluşturmak için bir sözlük kullanabilirsiniz.

Sözlükteki girişlerin bazen soru olarak da sorulması nedeniyle çoğu öğreten / öğretim görevlisi, sözlüklerin otomatik bağlantı özelliğine pek sıcak bakmamaktalar.

Öğrenenler için sözlük girişi ve buna bağlı olarak bir değerlendirme etkinliği düzenleyebilmeniz için yöneticinin bazı özellikleri etkinleştirmesi gerekir.

Örneğin sözlük için;

• Tekrarlayan kayıtlara izin verilmesi,
• Kayıtlara yorum eklenebilmesi,
• Kayıtlara otomatik bağlantı oluşturulması,
• Kayıtların yayınlanması için otomatik onay verilmesi vb. özellikler.

Kayıtlar için;

• Kayıtların yayınlanması için otomatik onay verilmesi vb.,
• Eklenecek kayıtların büyük / küçük harf duyarlı olması,
• Kelimelere bağlantı verilmesi için büyük / küçük harf duyarlılığının etkinleştirilmesi.

Kelimelere otomatik bağlantı eklenmesi için ise “Yönetim->Etkinlikler-> Filtre-> Filtreleri Yönet-> Sözcük Otomatik Bağlama” etkinleştirilmesi gerekir.

Sözlük modülü, sadece metinlerden oluşan basit bir yapı yerine sözlüğün farklı dillerdeki karşılıkları için bağlantılar, grafikler ve çoklu ortam ögeleriyle de zenginleştirilerek etkileşimli ve görsel olarak zenginleştirilmiş bir şekilde de hazırlanabilir. (Wild, 2011)

Kullanım amacı ve şeklinize göre farklı türlerde sözlükler oluşturabilirsiniz:

• Çift dilli sözlükler,
• Farklı web içeriklerine bağlantılardan oluşan terim sözlükleri,
• Grafik, ses ve çoklu ortam ögelerinden oluşan zenginleştirilmiş sözlükler,
• Ödev ve derin temel kavramları içeren terimler sözlüğü,
• Öğrenenlerin verilere girerek oluşturacakları ödev vb.

Sözlük Etkinliği Ekleme

Kurs ana sayfasının “Yeni Etkinlik veya Kaynak Ekle” kısmına tıklayın ve “Sözlük Etkinliği”ni seçin.

Genel

Adı ve Açıklama: Sözlüğün kursun ana ekranında görünecek adını ve açıklamalarını giriniz.

Sözlük Tipi: Genel Sözlük, Kurs Sözlüğü

Moodle’da yöneticiniz bir değişiklik yapmamışsa ekleyeceğiniz sözlük sadece kendi kursunuzda kullanabileceğiniz sözlük olacaktır. Eğer bu sözlüğü ana sözlük olarak kullanmak istiyorsanız yöneticinizden “Giriş” kısmında bahsettiğimiz şekilde gerekli değişiklikleri yapmasını isteyin.

Sözlük Tipi: Diğer

Sözlüklerde geçen kelime ve kavramları da içerecek türde bir sözlük kullanacaksanız Ana Sözlük’ü, sadece kendi kayıtlarınızın görüntüleneceği sözlük türü olarak kullanacaksanız İkincil Sözlük’ü seçin. Eğer öğrenenlerden kayıt eklemelerini isteyecekseniz İkincil Sözlük’ü tercih edin. Ana Sözlük’e öğrenenler veri giremezler.

Kayıtlar

Varsayılan olarak “Onaylı” seçeneğine “Evet” derseniz öğrenenlerin giriş yapması durumunda kayıtlar varsayılan olarak onaylanmış şekilde işaretlenir ve kayıt sözlükte görünür. “Hayır” olarak seçerseniz öğretenin onayladığı kayıtlar yayınlanır. Öğrenenlerin uygunsuz kayıt girmelerinden kaygı duyarsanız bu ayarı seçin. Onaylamadığınız veya gereksiz gördüğünüz kayıt girişlerini silebilirsiniz.

“Her Zaman Düzenlemeyi Kabul Et” seçeneğini “Evet” olarak işaretlerseniz öğrenenler daha önce girmiş oldukları kayıtları sonradan da düzenleyebilirler. Bu ayar aynı zamanda diğer öğrenenlerin de kaydı değiştirebileceği anlamına gelir.

“Mükerrer (Birbirinin Aynı) Kayıt Girmeye İzin Verilsin mi?” seçeneğinin “Evet” olması durumunda aynı kavram için birden fazla tanımlama girilebilir ve mükerrer kayıtlar oluşabilir. Öğrenenlerin sözlüğe kayıt girmelerini esas alan bir etkinlik için bunu “Evet” olarak da tutabilirsiniz.

“Yorum İzni”nin “Evet” olarak seçilmesi durumunda kayıtlara, öğrenen ve öğretenler tarafından yorum eklenebilir. Ziyaretçiler bu yorumları görebilirler.

“Kayıtları Otomatik Linkle” seçeneğini “Evet” olarak işaretlerseniz sözlükteki tüm kayıtları içeren kelimelere otomatik olarak bağlantı eklemiş olursunuz ve üzerine tıklandığında sözlükten ilgili kayıtlar öğrenenin karşısına gelir. Bu seçeneği işaretlerken Türkçenin dil özelliklerini göz önünde bulundurmayı unutmayın. İşaretleme önden ve sondan eklemeli diller için daha iyi çalışacaktır. Aynı zamanda sözlükte yer alan kavram ve tanımları soru olarak soracaksanız bu seçeneği kapatmayı düşünebilirsiniz.

Görünüm

Bu bölümden sözlüğün görüntülenme ayarlarını yapabilirsiniz.

• “Görünüm Biçimi”nden sözlüğün; “Basit Sözlük”, “Ansiklopedi”, “SSS”, “Yazar Olmadan Art Arda”, “Yazar Olmadan” ve “Yazarıyla Birlikte” seçeneklerinden birini seçerek görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
• “Her Sayfadaki Kayıt” kısmından kaç kayıt görüntülenmesini istiyorsanız ona göre tercih yapabilirsiniz.
• “Alfabe Linkini Göster” bölümünden verilerin alfabetik olarak tasnif edilmesini sağlayabilirsiniz.
• “TÜMÜ Linkini Göster” bölümünden kayıtların tümünün tek seferde görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.
• “Özel Karakter Linkini Göster” bölümünden standart alfabede yer almayan özel karaktere sahip girişlerin de görüntülenmesini ayarlayabilirsiniz.
• “Yazıcı Görüntüsüne İzin Ver” bölümünden kayıtların yazdırılmaya uygun şekilde görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.

Kazanımlar

Kursa kazanım girişi yaptıysanız bu bölümden ilgili kazanımı seçebilirsiniz.

Puanlar

• “Not Verme Yetkisi Olan Roller” bölümünden sözlük girişlerinin puanlama izni olan rollerini görebilirsiniz.
• “Toplam Türü” bölümünden öğrenenin kayıt girişlerinin toplam puanının nasıl oluşacağını seçebilirsiniz. Kullanabileceğiniz seçenekler “Puan Yok”, “Puan Ortalaması”, “Puan Sayısı”, “Minimum / Maksimum Puan” ve “Puan Toplamı” şeklindedir.
• “Ölçek” veya “Puan” kullanacaksanız “Tür” kısmından hangi ölçeği kullanacağınızı seçin. Puan seçmeniz durumunda “En Yüksek Not” kısmından öğrenenin bu etkinlikten alacağı maksimum notu yazın.
• “Not Kategorisi”nden öğrenenin notunun hangi kategoriye ekleneceğini seçin. Bunun için “Not Defteri” bölümünden kategori oluşturmanız gerekir. (Örneğin; yazılı, sözlü etkinliklere katılım vb.)
• “Geçme Notu” bölümünden öğrenenin bu kursta başarılı olması ve etkinliğin “Tamamlandı” olarak işaretlenmesi için alması gereken asgari notu giriniz.

Puanlama için ölçek seçip buradan da ölçeğinizi (Örneğin; “Yetersiz”, “Yeterli”, “Mükemmel” vb. şeklinde) ayarlayarak öğrenenlerin birbirlerini değerlendirmelerini sağlayabilirsiniz.

Not: Öğrenenlerin not verebilmesi için yöneticinin “İzin” bölümünden gerekli değişiklikleri yapması ve sizin de bir değerlendirme ölçeği hazırlamanız gerekmektedir.

Etkinlik Tamamlama

“Tamamlama İzleme” bölümünden kursun “Tamamlandı” olarak işaretlenmesi için ne tür koşulların gerekeceğini belirleyebilirsiniz:

• Etkinlik tamamlama görünmesin.
• Öğrenenler etkinliği elle “Tamamlandı” olarak işaretleyebilir.
• Şartlar sağlanırsa etkinliği tamamlandı olarak göster.

“Şatlar Sağlanırsa Etkinliği Tamamlandı Olarak Göster” seçeneğini seçerseniz şartları da belirlemeniz gerekecektir. Bu durumda:

• Görüntülenmesi Gerekir: Öğrenenin bu aktiviteyi tamamlaması için görmesi gerekmektedir.
• Not Gerekir: Öğrenen bu aktiviteyi tamamlamak için bir not almalıdır. Öğrenenin etkinliği tamamlaması için geçer not alması gerekir.
• Girdi Gerekir: “Öğrenen Kayıt Eklemeli” seçeneğini işaretlerseniz öğrenenin maksimum kaç kayıt eklemesi gerektiğini de belirlemeniz gerekir.

Bu şartlardan bir veya birkaçını seçebilirsiniz.

Not: Önceki seçeneklerde belirlediğiniz ayarlar burada kritik olacaktır. Koşullar ayarlandıktan sonra üstte yer alan kısımları da mutlaka kontrol edin. Aksi hâlde öğrenen, etkinliği tamamladığı hâlde tamamlanmamış olarak görünecektir. Örneğin, öğrenen girişine izin vermemişseniz ve koşulu “Öğrenen Kayıt Eklemeli” şeklinde işaretlemişseniz tutarsızlık oluşacaktır. Aynı şekilde geçme notu belirlemeden “Öğrenen Asgari Notu Almalı”yı işaretlemeniz anlamsız olacaktır.