3.1 Temel Bilgiler

Telif hakları çok yaygın olmasına rağmen telif hakkı ile korunmayan çok sayıda kamu malı eser bulunmaktadır ve bunların sayısı giderek artmaktadır. Bir eserin kamu malına dönüşmesi için dört yol bulunmaktadır:

1. Telif hakkının sona ermesi: Telif hakkının süresi eskisine göre daha uzun olsa da sonsuz değildir. Birçok ülkede, bir kişinin telif hakkı süresi, ölümünden 50 yıl sonra sona erer. Bazı ülkelerde bu süre daha uzun olup yazarın ölümünden sonra 100 yıla kadar çıkabilmektedir. Dünya çapındaki telif hakkı şartlarına genel bir bakış için bölüm 2.2′deki haritayı inceleyin.

2. Eserin telif hakkı kapsamına girmemesi: Telif hakkı, içerik oluşturucular tarafından oluşturulan çok sayıda içeriği kapsar ancak bazı eser türleri telif hakkı kapsamının dışında kalır. Örneğin, fikirler ve olgusal gerçekler telif hakkına tabi değildir. Bern Sözleşmesi, yasal, idari ve yasal nitelikteki resmi metinler gibi ek kategoriler tanımlayarak üye ülkeleri bu metinleri Telif Hakkı Koruması’ndan muaf tutup tutmama konusunda karar vermeye bırakıyor. Çoğu ülke, örnek olarak tüzükler için telif hakkını reddeder. Bazı ülkelerde, kamu çalışanları tarafından oluşturulan eserler, Telif Hakkı Koruması’nın dışındadır ve telif hakkı için uygun değildir. ^[1]

3. Yazarın eserini, telif hakkı süresi sona ermeden önce kamuya devretmesi: Pek çok ülkede eser sahipleri Telif Hakkı Koruması’ndan vazgeçebilir ve eserlerini kamuya devredebilir. Creative Commons’ın CC0 (“CC Sıfır”) Kamu Malı Tahsisi, yazarların eserlerini mümkün olan en geniş kapsamda ve dünya genelinde kamu malına dönüştürmesi içindir. Bu form ve Creative Commons’ın diğer hukuki araçları hakkında ek bilgi, bu eğitimin izleyen bölümünde verilmektedir.

4. Telif hakkı sahibinin telif hakkı alma veya sürdürme formalitelerini yerine getirmemesi: Bugün çoğu ülkede, bir eser üzerinde Telif Hakkı Koruması elde etmek veya yenilemek için resmi bir gereklilik yoktur. Ancak bu durum her zaman böyle değildi ve birçok eser yıllar içinde eser sahiplerinin formaliteleri yerine getirmemesinden dolayı kamu malı hâline geldi.