Bölüm 6: Kütüphaneciler İçin Creative Commons
1.1 Temel Bilgiler
Açık Erişim: Budapeşte Açık Erişim İnisiyatifi‘nin yaptığı tanımlamaya göre araştırmalara Açık Erişim (AE), “Bilimsel literatürün internet aracılığıyla finansal, yasal ve teknik bariyerler olmaksızın erişilebilir, okunabilir, kaydedilebilir, kopyalanabilir, yazdırılabilir, taranabilir, dizinlenebilir, tam metne bağlantı verilebilir, yazılıma veri olarak aktarılabilir ve her türlü yasal amaç için kullanılabilir biçimde kamuya ücretsiz açık olması” biçiminde tanımlanmıştır. Araştırmaların çoğaltılmasına ve dağıtılmasına konulan tek kısıtlama ve telif hakkının tek işlevi, yazarlara eserlerinin bütünlüğünü kontrol etme hakkı ve yazar olarak belirtilme hakkı vermektir.
AE modelinin önemli unsurları:
- Telif hakkı yazara ait kalır (yayıncının standart devir anlaşmasında değişiklik önerisi belirtilebilir ve atıf verilebilir).
- Ambargo süresi yoktur.
- Makaleyle birlikte araştırma verileri paylaşılır.
- Araştırma makalesine Creative Commons lisansı eklenir böylece metin ve veri aramak mümkün olur (bunun için ND dışındaki lisanslar eklenebilir, fakat CC BY lisansı tercih edilir).
AE politikalarını ve süreçlerini oluşturmanın, seçmenin ve uygulamanın en iyi yolları için Budapeşte +10 tavsiyelerine bakabilirsiniz. Örnek olarak “Mümkün ise fon sağlayıcı politikalarında özgür AE kuralı bulunmalıdır ve tercihen CC-BY lisansıyla veya eş değer lisans uyarınca bulunmalıdır.”
