1.1.1 Temel Bilgiler

Görsel 3

Creative Commons’ın öyküsü telif hakkıyla başlıyor. Bu kursta telif hakkına ilişkin pek çok bilgi edineceksiniz. Şimdilik telif hakkının insanların özgün ürünlerinin, örneğin kitapların, akademik araştırmaların, müziğin ve sanatın kullanım şekillerini düzenleyen bir yasal alan olduğunu bilmeniz yeterlidir. Telif hakkı, bir eserin sahibine birtakım münhasır haklar vermektedir. Böylece eser sahibi, eserini başkalarının kopya etmesini ve uyarlamasını belirli bir süre önleyebilmektedir.

Başka bir deyişle; Telif Hakkı Yasaları, eseri kimin kopya edebileceğini ve kiminle paylaşabileceğini sıkı şekilde düzenlemektedir.

İnternet, tümü telif haklı eserlere daha önce görülmemiş bir düzeyde erişme, paylaşma ve iş birliği fırsatı sunmaktadır. Dijital teknolojinin sunduğu paylaşım olanakları, dünyanın dört bir yanındaki telif hakkı yasalarında yer alan paylaşım kısıtlamaları ile rekabet hâlindedir.

Creative Commons, içerik üreticilerin dijital eserlerini dünya genelinde paylaşma olanağı ile Telif Hakkı Yasaları arasındaki uyuşmazlığı çözmek için kuruldu. Öyküsü, Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkarılan bir yasayla başladı. Sonny Bono Telif Hakkı Süre Uzatma Yasası (CTEA) adı verilen bu yasa 1998’de çıkarıldı. Bu yasa, Amerika Birleşik Devletleri’nde tüm eserlerin hatta önceden yayımlanmış eserlerin bile telif hakkı süresini 20 yıl uzattı, sonuçta toplam süre eser sahibinin ömrü artı 70 yıl oldu. (Bu durum, ABD’de telif hakkı süresini diğer bazı ülkelerde geçerli olan süreyle eşitledi fakat diğer ülkelerin yasalarına göre bu süre, eserin sahibinin ölümünden sonra 50 yıldır).

İlginç gerçek!