Bölüm 2: Telif Hakkı Yasası
1.4 Kimler Telif Hakkına Sahip Olabilir?
Genellikle bir telif hakkının ilk sahibi, eseri oluşturan kişi olacaktır. Bununla birlikte, telif hakkı kapsamında verilen özel (münhasır) haklar, şirketler, yayıncılar veya üniversiteler gibi yasal oluşumlar da dahil olmak üzere başkalarına devredilebilir. Telif hakkı tarafından verilen özel hakları kimin kontrol ettiğini anlamak, eseri yeniden kullanmaları için başkalarına izin verme yetkisine kimin sahip olduğunu anlamak için gereklidir (örneğin, çalışmaya bir CC lisansı eklemek).
Bir eserin yazarının illa ki telif hakkı sahibi olması gerekmeyebilir:
Örneğin;
- Mülkiyet kuralları, yetkili yargı merciine göre değişiklik gösterse de çalıştığınız süre boyunca oluşturduğunuz eserlerin hakları muhtemelen işvereninize aittir. Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi teamül (müşterek) hukuku ülkeleri, genellikle “ücret karşılığı çalışma” olarak bilinen bir öğretiye bağlı kalırlar. Bu öğreti genellikle istihdamınız dahilinde telif hakkıyla korunan bir eser oluşturduysanız işverenin telif hakkıyla korunan eserdeki ekonomik hakların sahibi olduğunu ve kontrol ettiğini belirtir. Fransa ve Almanya gibi birçok Kıta Avrupası Hukuku’nu benimseyen ülkede yasa, bir iş sözleşmesi aksini belirtmedikçe veya aksini ima etmedikçe telif hakkının çalışan-yazarda olduğunu varsayar.
- Serbest çalışanlar, bu sıfatla oluşturdukları eserlerin telif hakkına sahip olabilirler veya olmayabilirler. Bu durum sizinle sizi görevlendiren kuruluş arasındaki sözleşmenin şartlarına bağlıdır.
- Bu eğitimi alan eğitimciler ve akademide çalışan kütüphaneciler için şunu da belirtmekte fayda var: Öğretmenler, üniversite öğretim üyeleri ve öğrenciler, bu sıfatlarla oluşturdukları eserlerin telif hakkına sahip olabilir veya olmayabilir. Bu durum belirli yasalara, işe alım sözleşmesine, üniversite veya okul kurallarına göre değişebilir.
- Telif hakkına sahip tek bir özgün çalışmayı birlikte oluşturduysanız Telif Hakkı Yasası tarafından verilen hakların özel sahibi değil, ortak sahibi olabilirsiniz. Birleşik Devletler bu kuralın dikkate değer bir istisnası olsa da ortak mülkiyet, genellikle bir yazarın bir eseri diğerlerinin rızası olmadan kullanmasını yasaklar. Diğer yandan bir ansiklopedi veya antoloji gibi daha büyük bir ortak çalışmaya katkıda bulunduysanız muhtemelen kendi katkınızın telif hakkına sahipsinizdir.
Telif Hakkı Yasaları tarafından tanınan hakların mülkiyeti ve idaresi karmaşık olup yargı yetkisine göre değişkenlik göstermektedir. Daha fazla bilgi için lütfen ek kaynaklara bakın.
