Bölüm 6: Kütüphaneciler İçin Creative Commons
2. AEK, Açık Ders Kitapları ve Açık Dersler
Öğrenme Hedefleri
- Açık eğitim materyalleri (AEK) terimindeki “açık” sözcüğünün anlamını açıklayabileceksiniz.
- AEK, açık ders kitapları, açık dersler ve KAÇED’ler arasındaki farkı tanımlayabileceksiniz.
Önce Burayı Okuyun
Açık eğitim bir fikirdir. İçerik, uygulama, politika ve toplum bileşimidir ve uygun şekilde desteklendiğinde dünyanın her yerinden insanların ücretsiz, yararlı açık öğrenim materyallerine sıfır maliyetle erişmelerine yardım edebilir. İnsanlık tarihinde ilk defa herkesin istediği öğrenimi görme olanağına sahip olduğu bilgi çağında yaşıyoruz. Öğrenimde yapılan bu değişikliğin kilit noktası, Açık Eğitim Kaynaklarıdır (AEK). AEK terimi, ücretsiz paylaşılan ve içeriğini özgürce kullanma, paylaşma ve yeniden düzenleme izinlerini kamuya yasal olarak veren eğitim materyalleri anlamına gelmektedir.
AEK aşağıda açıklanan nedenlerle mümkündür:
- Eğitim kaynaklarının çoğu dijital ortamda hazırlanmaktadır [1] ve dijital kaynaklar neredeyse sıfır maliyetle saklanabilir, kopya edilebilir ve dağıtılabilir.
- İnternet sayesinde kamu, dijital içerikleri kolayca paylaşabilir.
- Creative Commons lisansları herkesin telif hakkını elinde tutmasını ve eğitim kaynaklarını dünya genelinde insanlarla paylaşmasını basit ve yasal bir işlem hâline getirmektedir.
Yararlı eğitim materyalleri dünya genelinde insanlarla neredeyse sıfır maliyetle paylaşılabildiğinden [2] birçok kişi, eğitimcilerin ve devletlerin bu tür paylaşımlarda bulunmalarının ahlaki ve etik bir yükümlülük olduğunu ileri sürmektedir. Creative Commons olarak AEK’lerin yüksek öğrenimde kullanılan pahalı ve korumalı içeriklerin yerini alacağını ümit etmekteyiz. Bu modele geçilirse dünya genelinde daha adil ekonomik fırsatlar ve sosyal faydalar elde edilecektir ve eğitim içeriğinin kalitesinden ödün verilmeyecektir.
Neden Önemli?
İnternet çağında eğitimin önceki kuşaklara kıyasla daha pahalı ve daha katı olması sizce mantıklı mı? Günümüzde eğitim hiç olmadığı kadar önemlidir. Bireylere, ailelere ve toplumlara en çok mutluluk, refah ve güvenlik sunan unsurdur. Resmi eğitim dışında pek çok ilginç ve faydalı deneyler yapılmaktadır fakat resmi eğitim kurumlarının verdikleri diplomalar, sertifikalar ve diğer belgeler, dünya genelinde pek çok kişinin yaşam kalitesi için hâlâ çok önemlidir.
Görsel 46
Resmi eğitim, internet çağında bile daha pahalı ve daha katı olabilmektedir. Pek çok ülkede eğitim materyalleri yayınevleri, ders kitapları ve diğer kaynaklar için büyük ücretler almaktadır. Söz konusu yayınevleri, kâğıda basılı kitaplardan dijital ortama geçiş yaparken eğitim kaynaklarının öğrencilere ait olması modelinden öğrencilerin kaynaklara sadece geçici olarak erişmesini sağlayan “İnternet tabanlı erişim” modeline geçmektedir. Ek olarak yayıncılar, sürekli kısıtlayıcı teknolojiler geliştirerek öğrencilerin ve öğretim üyelerinin geçici olarak eriştikleri kaynakları kullanım haklarını sınırlamaktadır. Örneğin materyallerin basılmasını, kes-yapıştır yapılmasını ve arkadaşlar arasında paylaşılmasını yasaklamak için yeni önlemler almaktadır.
Sizin İçin Neden Önemli?
Eğitim materyallerinin giderek artan fiyatları ve giderek azalan esnekliği, kullanıcıları nasıl etkiliyor? Tüm hakları koruyan telif hakkı ve ilgili yasalar sizce öğrencilerin ve eğitimcilerin masraflarının artmasında ve esnekliğinin azalmasında ne gibi rol oynuyor?
- Çoğu AEK dijital olarak “doğmaktadır”, yine de AEK dijital ve basılı formatlarda öğrencilere sunulabilmektedir. Tabii ki dijital AEK'nin paylaşılması, değiştirilmesi ve yeniden dağıtılması kolaydır ancak bir şeyin dijital olması AEK olduğu anlamına gelmez. ↵
- Birçok ülkede (çoğu AB üyesi ülke gibi), maliyet bir problem olmakla birlikte kısıtlayıcı telif hakları ve daraltılmış adil kullanım / adil tasarruf hakları, yeni öğretim yöntemlerini sınırlayabilmektedir. ↵