2.2 Telifli Bir Eseri Kullanırsanız Hangi Yasaya Tabi Olursunuz?

Genel olarak ülkesellik kuralı geçerlidir: Ulusal yasaların etkisi, ülke içinde gerçekleşen aktiviteler ile sınırlıdır. Bu aynı zamanda, bir eserin kullanımının, kullanıldığı ülkenin kanunu çerçevesinde olacağı anlamına gelir. Belirli bir ülkede kitap dağıtıyorsanız genellikle kitabı dağıttığınız ülkenin yasaları geçerlidir.

Ek bir örnek olarak: Almanya’ya seyahat eden ve PowerPoint sunumunuzda telif hakkıyla korunan bir çalışma kullanan bir Sri Lanka vatandaşıysanız kullanımınız için normal olarak Alman Telif Hakkı Yasası geçerlidir.

Ülkesellik kuralı, kamu malı kuralları için de geçerlidir. Bir eser, bir ülkede kamu malı olabilirken başka bir ülkede olmayabilir. Örneğin; 1925 ile 1977 arasında telif hakkı bildirimi olmadan ABD’de yayımlanan tüm eserler ABD’de kamu malıdır yani yazarın ne zaman öldüğüne bağlı olarak dünyanın başka herhangi bir yerinde telif hakkına sahip olmaları muhtemeldir.

Yukarıdaki haritada gösterildiği gibi farklı ülkeler farklı koruma koşulları uygulamaktadır. Ülkenizde yabancı eser kullanımı için hangi şartların geçerli olduğunu öğrenmenin en kolay yolu, çalışmayı kullanmak istediğiniz ülkenin “kısa dönem kuralı”nı uygulayıp uygulamadığını kontrol etmektir. Bu kural, ulusal muamelenin bir istisnasıdır. Kural uyarınca koruma talep edilen ülke, daha uzun bir telif hakkı süresine izin verse bile belirli bir eser için geçerli olan süre, eserin özgün ülkesinde aldığı süreyi geçmemelidir. ^[1]

İnternette paylaşım yapıldığında hangi yasa geçerlidir?

Peki eser internette paylaşılırken ne oluyor? “Ülkesellik” nasıl uygulanır? Ülkemde kamu malı olan ancak başka bir yerde kamu malı olamayacak bir çalışmayı güvenle paylaşabilir miyim?

Telif hakkı ve kamu malı tespiti, ilgili kanunlar kapsamında yapılır. Tek bir yargı alanında (örneğin: tek bir ülkede) çalışıyorsanız bu nispeten kolaydır. Genel ifade ile telifli veya kamu malı eserlerin kullanıcıları, telif hakkı tespitini yaptıkları ülkenin yasalarına uymalıdır. Bu nedenle, Meksika’daki bir kurumda çalışıyorsanız telif hakkı tespitlerinizi yapmak için Meksika Yasalarına uymalısınız. Peki, uluslararası bir proje üzerinde çalışırken ne olur?

Uluslararası iş birliklerinde hangi yasanın geçerli olduğunu belirlemek karmaşık olabilir. Creative Commons lisanslarının faydalarından biri, eserlerin her yerde nasıl kullanılabileceğine dair basit talimatlar vermeleridir. Ve CC lisansları ve araçları birçok dile tercüme edildiğinden eserin kullanıcısının bu koşulları kendi dilinde kolayca anlayabileceği anlamına gelir. CC lisanslarının koşulları da her yerde uygulanabilir.