Bölüm 1: Creative Commons Nedir?
2. Günümüzde Creative Commons
Öğrenme Hedefleri
- Creative Commons’ın bir lisanslar seti, bir hareket ve kâr amacı gütmeyen bir organizasyon oluşunu açıklayabileceksiniz.
- Creative Commons’ın Küresel Ağı’nın rolünü tanımlayabileceksiniz.
- Creative Commons’ın kâr amacı gütmeyen bir organizasyon olarak ana faaliyet alanlarını açıklayabileceksiniz.
Creative Commons Lisanslar
CC yasal araçları, eserlerini telif haklarının “tüm hakları saklıdır” yaklaşımına kıyasla daha esnek koşullarda herkesle paylaşmak isteyen eser sahipleri için bir alternatiftir. Yasal araçlar; YouTube, Flickr ve Jamendo gibi içeriği kullanıcılar tarafından hazırlanan platformlara dahil edilmiştir ve Wikipedia ve OpenStax gibi kâr amacı gütmeyen açık projeler tarafından kullanılmaktadır. Metropolitan Sanat Müzesi ve Europeana gibi resmi kurumlar ve içerik üreticiler tarafından da kullanılmaktadır.
Bu yasal araçlar, bir bütün olarak öykü kitaplarından çizgi romanlara kadar çeşitli türlerde içerikleri kapsayan ve herkesin ücretsiz kullanabileceği evrensel bir dijital ortaklık kurulmasına katkıda bulunmaktadır.
CC lisansları ayrıca telif hakkı gerektirmeyen bir işleve de sahiptir. Bu lisanslar, birtakım değerler topluluğuna ve farklı bir işleyiş şekline işaret eder.
Bunun bazı kullanıcılar açısından anlamı “ortak kullanımın” ekonomik modeline dönüştür. İktisatçı David Bollier’n tanımıyla: “Bir topluluk âdil erişim, kullanım ve sürdürülebilirliğe büyük önem vererek bir kaynağı toplu şekilde yürütmeye karar verdiğinde “ortaklar” ortaya çıkmaktadır.” Wikipedia, CC lisanslı içerik etrafında ortaklık temelli topluluğa iyi bir örnektir.
CC yasal araçları ve sembolleri, birtakım temel değere bağlılığı ifade etmektedir. CC lisansları, paylaşmanın, açıklığın ve insanlar arasında iş birliğinin sembolleri olarak her yerde karşımıza çıkmaktadır. CC logosu ve sembolleri hâlâ New York’ta Modern Sanat Müzesi’nde daimi bir koleksiyonun parçasıdır.
CC lisanslarını kullanmak için tek bir neden yoktur. CC lisanslamasının temelinde bilginin ve üreticiliğin pazar değeri oluşturacak basit mallar değil, kültürümüzün yapı taşları olduğuna yönelik bir düşünce yatmaktadır. Bu lisanslar, herkesin paylaşabileceği bir şeyler olduğunu ve paylaşılanların hiç kimseye ait olmadığı inancını yansıtmaktadır. Temelde paylaşma ve iş birliği konusundaki vaatlere yönelik inancı ifade etmektedir.
Creative Commons ve telif hakkı konulu bir eser olarak Jonathan “Song-A-Day” Mann’ın müzik eserlerinde neden CC lisansları kullandığını anlattığı “Won’t Lock It Down” adlı şarkısını dinleyebilirsiniz.
