Bölüm 4: CC Lisanslarının ve CC Lisanslı Eserlerin Kullanılması
2.4 Adli Davalar: Açık Eğitim
Lisanslarımızın ilk defa yayımlanmasından bu yana aradan geçen yaklaşık 20 yıl içinde CC lisanslarının değerlendirilmesine ilişkin çok az dava açıldı. Özellikle de internette yaklaşık 1,6 milyar CC lisanslı eser bulunduğu dikkate alınırsa dava sayısı çok düşüktür. CC lisansları, davalarda inanılmaz iyi sonuçlar elde etti ve özel görüşmeler yoluyla hazırlanan özel lisanslara taraf olan kişiler arasında açılan davalara kıyasla anlaşmazlık sayısı çok azdır.[1]
2017-2018 döneminde CC lisansları konulu üç önemli dava açıldı. Great Minds ile FedEx arasındaki dava, Great Minds ile Office Depot arasındaki dava ve Philpot ile Media Research Center arasındaki dava. Bu üç davada da mahkemeler CC lisanslarının geçerli ve uygulanabilir olduğuna karar verdi ve içeriklerin halkla paylaşılmasını sağlayan işlevini desteklemiştir.
Great Minds ile FedEx Office arasındaki dava ve Great Minds ile Office Depot arasındaki dava. Bu iki dava, ders müfredatı hazırlayan Great Minds şirketi tarafından açıldı. Great Minds, New York eyaleti hükümetinden aldığı fonla okullar için Açık Eğitim Kaynakları (AEK) hazırlıyordu ve bunları CC BY-NC-SA 4.0 lisansıyla ile lisanslıyordu. Çok sayıda okul yönetimi, FedEx ve/veya Office Depot firmalarından söz konusu AEK kaynaklarını kendi sınıflarında kullanmak üzere basmalarını istedi.
Great Minds, okul yönetimleri tarafından kiralanan ticari kopyalama firmalarına karşı, Gayri Ticari (NC) lisanslı açık eğitim kaynaklarını çoğalttıkları için dava açtı.
Great Minds şirketi her iki davada da okul yönetimlerinin CC BY-NC-SA 4.0 lisanslı ders kaynaklarının dağıtılması görevini, (yani FedEx ve Office Depot zincirine bağlı baskı merkezlerine) bu dağıtma görevinden kâr elde eden üstlenici firmalara veremeyeceklerini ileri sürmüştür. Great Minds firmasının iddiaları, üstlenici firmaların CC lisanslı çalışmaların kopyalarını oluşturmak için CC lisansına itibar etmesi gerektiğiydi.
Great Minds şirketi, içerik Gayri Ticari lisansla lisanslandığı için FedEx’in ve Office Depot’un içeriği çoğaltarak para kazanmasının lisansı ihlal ettiğini iddia etti. Buradaki önemli nokta; Great Minds, okul yönetimlerinin çoğaltılmış kaynakları kullanmasının lisanstaki gayri ticari koşulunu ihlal ettiğini ileri sürmedi.
Her iki davada da asıl soru, bir lisans kullanıcısının (eseri ticari amaçla kullanmayan okul yönetimleri) eserleri çoğaltma işini, bu işten kâr elde eden farklı bir kuruluşa yaptırmasının yasal açıdan mümkün olup olmadığıydı.
Her iki davada da bölge mahkemeleri, baskı merkezlerinin telif hakkını ya da CC lisansını ihlal etmediğine karar verdi. New York 2. Bölge Mahkemesi’nin verdiği karar temyiz edildi. Sonuçta ABD Yüksek Mahkemesi baskı merkezlerinin (FedEx) ders kitaplarını CC BY-NC-SA lisansı uyarınca kullanan okul yönetimlerinin isteği üzerine çoğaltabileceğine karar verdi. Diğer davada California Merkez Mahkemesi de Office Depot’un ders kitaplarını çoğaltabileceğine karar verdi. Great Minds’ın bu kararı da temyize götürmesi sonucunda California 9. Yüksek Mahkemesi, 2019 Kasım ayında tarafların sözlü beyanlarını dinledi. CC bu davaya katıldı (davanın özeti için buraya tıklayın). Creative Commons’ın avukatının sözlü beyanını da içeren beyanlar için buraya tıklayın.
Philpot ile Media Research Center Inc arasındaki üçüncü davada profesyonel fotoğrafçı Larry Philpot, bir Creative Commons lisansı kapsamında Wikimedia Commons sitesinde paylaştığı iki fotoğrafın Media Research Center (MRC) şirketi tarafından yayımlandığını fakat isminin belirtilmediğini yani atıf yapılmadığını öne sürdü.
Keşif yapıldıktan (yani ilgili kanıtlar resmen toplandıktan) sonra MRC mahkemeye ifade vererek fotoğrafları haber ve yorum amacıyla kullandığını, bu tür kullanımların ABD Telif Hakkı Yasası‘na göre adil kullanım sayıldığını ve bu nedenle Philpot’a ait telif hakkını ihlal etmediğini öne sürdü.
Doğu Virginia Bölge Mahkemesi, dava sonucunda verdiği kararda MRC’nin söz konusu iki fotoğrafı kullanmasının ABD Telif Hakkı Yasası’na göre adil kullanım sayıldığına karar verdi. Mahkeme kararında adil kullanım olduğu için CC lisansı uyarınca fotoğrafların sahibine atıf yapılmasının gerekmediği sonucuna vardı.
Adil kullanım halinde CC lisansında yer alan koşulların yerine getirilmesi gerekmez. Bu, tüm CC lisanslarının başlıca koşullarından biridir. CC lisansları sadece Telif Hakkı Yasası uyarınca gereken izinleri vermektedir.
Bu davalar hakkında ek bilgi için lütfen CC yasal veri tabanına ve ek kaynaklar bölümüne bakın.
- Creative Commons’ın sorumlu bir lisans yöneticisi olarak görevlerinden biri, lisansları hakkında rehberlik etmek ve eğitim vermektir. Creative Commons, anlaşmazlıklarda veya davalarda daima lisanslar ve onların yorumlanması hakkında görüş bildirmektedir ancak asla davacı ya da davalı lehine veya aleyhine görüş bildirmemektedir. Creative Commons’ın görüş bildirdiği davalar hakkında ayrıntılı bir analiz, Bölüm 3.4’te verilmiştir. Creative Commons dünya genelinde mahkeme kararlarını ve içtihat kararlarını içeren veri tabanını, wiki sayfasında tutmaktadır. ↵
