3.2 Kaynakları Değerlendirmek

Tüm eğitim kaynaklarında olduğu gibi AEK‘nin de kullanmadan önce değerlendirilmesi gerekmektedir. AEK konusunda yeni olan eğitmenler, AEK ücretsiz olduğu ve başka eğitmenlerce yeniden düzenlenmiş olabileceği için kalite konusunda endişe duyabilirler. AEK kullanma ve değerlendirme süreci, geleneksel tüm hakları saklı telifli kaynakları değerlendirmekten çok da farklı değildir. Eğitim kaynakları ister açık lisanslı isterse kapalı olsun, öğrencilerin neye ihtiyacı olduğunu ve müfredatın ne istediğini bilen siz olduğunuz için kalitesini en iyi değerlendirecek kişi de siz olacaksınız.

Konu uzmanları (eğitmenler ve kütüphaneciler), eğitim kaynaklarının kalitesini ve uygunluğunu, çoğunlukla aşağıdaki kriterlerle göre değerlendirirler:

Kimsenin size, ücretsiz olduğu için AEK’nin “düşük kaliteli” olduğunu söylemesine izin vermemeye dikkat edin. SPARC AEK Efsane Avcılığı Kılavuzu‘nda söylendiği gibi:

• Giderek dijitalleşen ve internete bağlanan dünyada, “ne ekersen onu biçersin” atasözü geçerliliğini yitirmektedir. Toplumun tüm alanlarında, kullanıcıların maliyetini ciddi oranda azaltan veya ortadan kaldıran yeni modeller gelişmektedir ve tüm bu yenilikler eğitim kaynaklarına da yayılmıştır.
• AEK yayıncıları, kaynaklarının kalitesini garanti altına almak için çalışmışlardır. Sıkı editör ve hakem denetimli kılavuzlar kapsamında birçok açık ders kitabı üretilmektedir ve birçok AEK havuzları, eğitmenlerin materyalleri incelemelerine (ve diğerlerinin incelemelerini görmelerine) olanak tanımaktadır. Ayrıca AEK’nin aynı anda hem ücretsiz hem de yüksek kaliteli olabileceğini ve daha da önemlisi, öğrencilerin olumlu öğrenme kazanımlarını destekleyebileceğini gösteren kanıtlar giderek artmaktadır.

Yine de “yüksek veya düşük kaliteli eğitim kaynakları” hakkında bir tartışmanın içine çekilmemeye dikkat edin çünkü eğitmenlerin gerçekten endişelenmeleri gereken şey “etkinliktir”. David Wiley’in şu iki paylaşımını okuyun: “Yüksek Kalite” demeyi bırakın ve Hayır, Gerçekten – “Yüksek Kalite” Demekten Vazgeçin.

Kaynakları yeniden düzenlemek ve uyarlamak: Açık lisanslı öğrenim materyalleri, eğitmenlerin bu materyalleri daha etkin kullanmalarına olanak tanır ve dolayısıyla daha iyi öğrenim ve öğrenci çıktılarına yol açar. AEK yeniden düzenlenebilir ve uyarlanabilir, öğrencilerin ihtiyaçlarına uyacak şekilde güncellenebilir, özel tasarlanabilir ve geliştirilebilir: AEK’nin yerel dile tercüme edilmesi, bir biyoloji açık ders kitabının yerel bilim standartlarına uyacak şekilde uyarlanması ya da AEK simülasyonunun işitme engeli olan bir öğrencinin erişebileceği şekilde değiştirilmesi.

Yeniden düzenleme ve uyarlama fikirleri, eğitim açısından önemlidir. Diğer eğitmen ve yazarların oluşturdukları malzemelerin özgün biçimde yeniden kullanımı, ilham vermenin çok ötesinde bir anlam taşır; öğrencilerimize eğitim kaynakları hazırlamak için farklı malzemeleri kopyalayabilir, uyarlayabilir ve birleştirebiliriz.

Görsel 49

Başkalarının ürettikleri malzemeleri alıp farklı kaynaklardan malzemelerle bir araya getirmek sadece pedagoji açısından değil, aynı zamanda telif hakkı açısından da güç olabilir.

Çevrim içi dijital eğitim platformları, topluma bu kaynakları kullanma, yeniden düzenleme ve paylaşma yetkisi veren (veya vermeyen) farklı yasal izinlere sahiptir.

Bu yasal kategorilerden birkaçı aşağıda belirtilmiştir:

• Halka açık eserler (telif hakkıyla kısıtlanmayan), herhangi bir eser ile yeniden düzenlenebilir.

Örnek: Herhangi bir kişi Mark Twain’in Huckleberry Finn’in Maceraları‘nı, Lewis Carroll’ın Alice Harikalar Diyarında‘sı ile birleştirip yeniden düzenleyebilir.

• İnternette ücretsiz sunulan yalnızca proje hizmet koşullarına uygun olarak kullanabileceğiniz veya dürüst kullanım veya dürüst iş yapma gibi telif hakkı istisnası veya sınırlaması ile kullanabileceğiniz tüm hakları saklı telifli eserler.

Örnek: Birçok KAÇD (Kitlesel Açık Çevrim içi Ders), içeriğin ücretsiz tekrar kullanımına izin vermekle birlikte kopyalama, revize etme, yeniden düzenleme ya da yeniden dağıtma izin vermemektedir.

• Tüm hakları saklı tutulan kapalı formatlardaki telifli eserler, kamuya bir eseri yeniden düzenleme veya uyarlama izni vermemektedir.

Örnek: Kullanma ve bağlantı verme izninizin dahi olmadığı, sadece canlı oynatma hizmeti şeklinde sunulan hasılat rekoru kırmış bir film.

• Çeşitli izin ve kısıtlamaları bulunan Creative Commons lisanslı eserler (ve diğer ücretsiz lisanslar).

Örnek: Wikipedia (BY-SA) içeriklerini ticari amaçlarla tekrar kullanmanıza izin verirken, WikiHow (BY-NC-SA) izin vermemektedir. Bir Wikipedia makalesi, bir WikiHow makalesi ile birlikte yeniden düzenlenemez.

Hangi CC lisanslı ürünlerin diğer CC lisanslı ürünler ile yeniden düzenlenebileceğini öğrenmek istiyorsanız Bölüm 4.4‘te işlediğimiz CC Yeniden Düzenleme Tablosu’na tekrar bakınız. İki CC lisanslı eserin kesişiminde yeşil onay işareti varsa bu iki eseri birlikte yeniden düzenleyebilirsiniz. Siyah X işareti gördüğünüz yerlerde, bu iki CC lisanslı eserleri birlikte yeniden düzenleyemezsiniz.

Görsel 50