Bölüm 6: Kütüphaneciler İçin Creative Commons
2.1 Temel Bilgiler
William and Flora Hewlett Vakfı “açık eğitim kaynakları” (AEK) terimini şöyle tanımlamaktadır: Açık Eğitim Kaynakları, kamu malı olan veya ücretsiz kullanılmasına ve başka kullanım değerlerine dönüştürülmesine izin veren fikir eseri lisansı kapsamında yayımlanan öğretme, öğrenme ve araştırma kaynaklarıdır.
AEK’leri daha basit bir şekilde tanımlamak isterseniz: AEK’ler tüm öğrencilerin faydalanması için ücretsiz indirilebilen, değişiklik yapılabilen ve paylaşılabilen eğitim materyalleridir.[1]
Giderek fiyatları artan ve esneklikleri azalan geleneksel eğitim materyallerinin aksine, AEK’ler her yerde herkese ücretsiz indirme, değişiklik yapma ve başkalarıyla paylaşma izni vermektedir. David Wiley bu terimi başka bir şekilde tanımlamaktadır: Sadece kamuya 5R etkinliklerini yapma izni verir şekilde lisanslı eğitim materyalleri AEK’dir.
5R izinleri şunları içermektedir:
Saklama: İçeriğin kopyalarını oluşturma, sahip olma ve kopyalarını kontrol etme izni (örneğin; indirme, çoğaltma, saklama ve yönetme).
Tekrar Kullanma: İçeriği farklı şekillerde kullanma izni (örneğin; sınıfta, çalışma grubunda, internet sitesinde veya videoda).
Revize Etme: İçeriği uyarlama, düzeltme veya değiştirme izni (örneğin; içeriği başka bir dile çevirme).
Yeniden Düzenleme: Yeni bir şey oluşturmak için orijinal veya revize içeriği başka malzemelerle birleştirme izni (örneğin; içeriği derleyip bir araya getirme).
Yeniden Dağıtma: Orijinal içeriğin kopyalarını, kendi revizyonlarınızı veya kendi düzenlemelerinizi başkalarıyla paylaşma izni (örneğin; bir kopyasını bir arkadaşınıza verme).
Bir eğitim kaynağının size 5R izni veren açık eğitim kaynağı olduğunu doğrulamanın en kolay yolu, kaynağın halka açık olduğunu veya türev çalışmaların oluşturulmasına izin veren bir Creative Commons lisansı kapsamında lisanslandırılmış olduğunu belirlemektir. CC BY, CC BY-SA, CC BY-NC veya CC BY-NC-SA. Bu listeye Kamu Malı İşaretini eklemedik çünkü bir ülkede bu şekilde etiketlenen bir kaynak, başka bir ülkede kamu malı olmayabilir. Bölüm 3’te belirtildiği gibi, Kamu Malı İşareti, yasal bir etkiye sahip değildir.
AEK’ler pek çok farklı biçimde ve türde hazırlanmaktadır. Bir AEK tek bir video veya simülasyon gibi küçük bir nesne olabilir, bir üniversite eğitim programı gibi büyük bir nesne de olabilir. Eğitimcilerin tüm hakları saklı telif hakkıyla korunan ders kitapları yerine kullanacakları yeterli bir AEK koleksiyonu hazırlamaları çok zordur ya da en azından çok zaman alır. Bu nedenle AEK’ler genelde eğitimcilerin anlamasını ve uyarlamasını kolaylaştırmak için geleneksel ders kitaplarına benzer şekilde bir araya getirilmekte ve sunulmaktadır.
“Açık ders kitabı” kavramı, kullanım sürecini kolaylaştırmak için geleneksel ders kitabına benzeyecek şekilde düzenlenmiş bir AEK koleksiyonudur. Farklı disiplinlerde açık ders kitapları örneklerini görmek için OpenStax, the Open Textbook Library veya BCcampus Open Education adreslerini ziyaret ediniz.
Zaman zaman AEK, dijital eğitim yazılımı şeklinde toplanır ve sunulur. Açık eğitim yazılımı örneklerini görmek için Open Education Consortium ve MIT OCW adreslerini ziyaret ediniz.
Araştırmalar, öğretmenler AEK kullandıklarında öğrencilerin sadece paradan tasarruf etmediklerini aynı zamanda tüm hakları saklı telifli eğitim malzemeleri yerine AEK tercih edildiğinde öğrencilerin daha iyi sonuçlar elde edebildiklerini göstermektedir.
AEK fikri, Cape Town Açık Eğitim Bildirgesi (2007) ve Cape Town +10 (2017), UNESCO Paris AEK Beyannamesi (2012) ve UNESCO AEK Tavsiyesi (2019) gibi çeşitli belgelerle gösterildiği gibi çeşitli kişiler, kurumlar ve hükûmetler tarafından güçlü bir şekilde savunulmaktadır.
- AEK iletişimi üzerinde çalışan Kuzey Amerikalı açık eğitim savunucuları koalisyonu OER Communications tarafından hazırlanmıştır: oer-comms@googlegroups.com ↵
