Bölüm 4: CC Lisanslarının ve CC Lisanslı Eserlerin Kullanılması
4.1 Temel Bilgiler
CC lisanslı bir eseri kopyalamak ve paylaşmak basit bir iştir. Eser sahibine atıf vermeniz ve eserin CC lisansında Gayri Ticari varsa ticari amaçla kullanmamanız yeterlidir. Peki CC lisanslı bir eserde değişiklik yaparsanız veya oluşturduğunuz yeni bir esere eklerseniz ne olur? Birincisi, başka bir kişiye ait CC lisanslı eser, telif hakkı istisnası veya sınırlaması (örneğin adil kullanım veya adil muamele) kapsamına giriyorsa CC lisansı uyarınca yükümlülüğünüz yok demektir. Eser bu kapsamda değilse CC lisansının verdiği eseri uyarlama iznine uymanız gerekir. Bu durumda cevaplanması gereken soru, yaptığınız işin uyarlama olup olmadığıdır.
Uyarlama (veya dünyanın bazı bölgelerindeki adıyla türetilmiş eser), Telif Hakkı Yasası‘nda tanımlanan bir kavramdır. Telif haklı bir eserden telif hakkı ile korunabilecek kadar özgün olan yeni bir eser oluşturmak anlamına gelmektedir. Bir eserin uyarlama olup olmadığını tespit etmek bazen zordur ancak açıkça belirtilmiş bazı noktalar bulunmaktadır. CC sitesinde yer alan ve uyarlama terimini açıklayan yazıyı okumak için buraya tıklayın. Uyarlama örnekleri arasında bir romana dayalı film çekmek veya bir kitabı başka bir dile çevirmek bulunmaktadır.
Unutmayın ki bir eserde yapılabilecek her değişiklik uyarlama olmaz, örneğin gramer hatalarının düzeltilmesi. Uyarlama sayılması için bir başka önemli nokta, yeni eserin orijinal esere dayalı veya ondan türetilmiş olduğudur. Örnek olarak yazdığınız bir makalede şiir tekniğini anlatırken bir şiirden birkaç satır alıntı yaparsanız makaleniz uyarlama sayılmaz. Çünkü makaleniz o şiirden türetilmiş veya o şiire dayalı bir eser değildir. Öte yandan bir şiirin satırlarının yerlerini değiştirirseniz ve yeni satırlar eklerseniz sonuçta ortaya çıkan çalışma uyarlama sayılır.
Dikkate alınacak bazı özel kullanım türleri:
- Bir eserin bazı bölümlerini alıntı yapmak. Bu konuda sık sorulan sorular için buraya tıklayın.
- Bir eseri farklı bir formatta kullanmak. Bu konuda sık sorulan sorular için buraya tıklayın.
- Bir eserde değişiklik yapmak. Bu konuda sık sorulan sorular için buraya tıklayın.
Temel ilke: Tüm CC lisanslarının 4.0 sürümleri Gayri Ticari (ND) içeren lisanslar dahil, CC lisanslı eserden uyarlama yapma izni vermektedir. ND lisansları ile diğerleri arasındaki fark şudur: ND lisanslı bir eserden uyarlama yapılırsa uyarlama başkalarıyla paylaşılamaz. Örneğin, bir kişi başkasının ND lisanslı eserinden uyarlamalar yapabilir. Fakat bu durumda ND, o kişiye yaptığı uyarlamaları başkalarıyla paylaşmasına izin vermez.
Eğer CC lisanslı bir eseri kullanırsanız ve bu kullanım bir uyarlama değilse: Kullandığınız eser Aynı Lisansla Paylaş lisanslı olsa bile kendi eserinize Aynı Lisansla Paylaş uygulamanız gerekmez:
- ND kısıtlaması, ND lisanslı bir eseri kullanmanız için engel değildir ve
- CC lisanslı bir eseri atıf yapmak koşuluyla ve varsa gayri ticari kullanım yasağına riayet etmek koşuluyla kendi eserinize ekleyebilirsiniz.
Eğer CC lisanslı bir eserden uyarlama eser oluşturduysanız o uyarlamayı paylaşıp paylaşmayacağınız veya nasıl paylaşacağınız konusunda kısıtlamalar olabilir. Şimdi bu konu üzerinde duracağız. Fakat önce koleksiyonlar hakkında bilgi paylaşalım.
