1.2 Telif Hakkının Kısa Tarihçesi

Dünyanın belki de en önemli ilk Telif Hakkı Yasası 1710’da İngiltere’de “Anne Yasası” adıyla çıkarıldı: “Basılı kitapları kopyalama hakkını burada belirtilen süre boyunca yazarlara veya o kopyaları satın alanlara vererek öğrenmeyi teşvik etme yasası.” Bu yasa, kitapları başkalarının kopyalamasına karşı 14 yıllık yasal koruma sağlayarak o dönemdeki yazarların geçimini desteklemeyi amaçlıyordu.

O tarihten beri, telif hakkı yoluyla tanınan özel hakların kapsamı sürekli genişlemiştir. Bugün Telif Hakkı Yasası, kitapların çok ötesine geçerek bir parça bile özgünlüğü olan neredeyse bütün orijinal ifadeleri kapsamına almaktadır.

Ayrıca, özel (münhasır) hakların süresi de uzamıştır. Bugün dünya genelinde, bir esere tanınan minimum telif hakkı koruma süresi, eser sahibinin ömrü artı ölüm sonrası 50 yıl veya kurumsal veya anonim bir çalışma ise yayımlandıktan 50 yıl sonradır. (Türkiye’de koruma süresi +70 yıldır.) Telif hakkı süresi ve dünya çapındaki farklılıkları hakkında daha fazla ayrıntı için Bölüm 2.2’de verilen “Dünya çapında telif hakkı süresi uzunluğu haritası”na bakabilirsiniz.

Ve son olarak Anne Yasası ile belirlenen statüden bu yana telif hakkı, uluslararası hukukun bir meselesi hâline geldi. Uluslararası toplum, hemen hemen tüm ülkelerin katıldığı uluslararası anlaşmalar oluşturdu. Sonuç, Telif Hakkı Yasalarının dünya çapında bir dereceye kadar uyumlu hâle getirilmiş olmasıdır. Bölüm 2.2‘de en önemli anlaşmalar ve telif hakkının dünya çapında nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi edineceksiniz.